Butir-Butir Budaya Jawa

Hanggayuh Kasampurnaning Hurip Berbudi Bawaleksana Ngudi SejatiningBecik
(Hardiyanti Rukmana)

1. Pituduh

1. Pangeran iku siji, anan ing ngendi papan, langgeng, sing nganakake jagat iki saisine, dadi sesembahane wong saalam kabeh, nganggo carane dhewe-dhewe.
2. Pangeran iku ana ing ngendi papan, aneng sira uga ana Pangeran, nanging aja sira wani ngaku Pangeran.
3. Pangeran iku adoh tanpa wangenan, cedhak tanpa senggolan.
4. Pangeran iku langgeng, tan kena kinaya ngapa, sangkan paraning dumadi.
5. Pangeran iku bisa maujud, nanging wewujudan iku dudu Pangeran.
6. Pangeran iku kuwasa tanpa piranti, akarya alam saisine, kang katon lan kang ora kasat mata.
7. Pangeran iku ora mbedak-mbedakke kawula-Ne
8. Pangiran iku Mahawelas lan Mahaasih, hayuning bawana marga saka kanugrahaning Pangeran.
9. Pangeran iku Mahakuasa, pepesthen saka karsaning Pangeran ora ana sing bisa murungake.
10. Urip iku saka Pangeran, bali marang Pangiran.
11. Pangeran iku ora sare.
12. Beda-beda pandumaning dumadi
13. Pasrah marang Pangeran iku ora ateges ora gelem nyambut gawe, nanging percaya yen Pangeran iku Maha Kuwasa. Dene kasil orane apa kang kita tuju kuwi saka karsaning Pangeran.
14. Pangeran nitahake sira iku lantaran biyung-ira, mula kudu ngurmat biyungira.
15. Sing bisa dadi utusaning Pangeran iku ora mung janma manungsa wae.
16. Purwa madya wasana
17. Owah gingsiring kahanan iku saka karsaning Pangeran Kang Murbeng Jagad.
18. Ora ana kasekten sing madhani papesthen, awit papesthen iku wes ora ana sing bisa murungake.
19. Bener kang asale saka Pangeran iku lamun ora darbe sipat angkara murka lan seneng gawe sangsaraning liyan.
20. Ing donya iki ana rong warna sing diarani bener, yakuwi bener mungguhing Pangeran lan bener saka kang lagi kuwasa.
21. Bener saka kang lagi kuwasa iku uga ana rong werna, yakuwi kang cocog karo benering Pangeran lan kang ora cocog karo benering Pangeran.
22. Yen cocog karo benering Pangeran iku ateges bathara ngejawantah, nanging yen ora cocog karo benering Pangeran iku ateges titisaning brahala.
23. Pangeran ikududu dewa utawa manungsa, nanging sakabehing kang ana iki, uga dewa lan manungsa, asale saka Pangeran.
24. Ala lan becik iku gandhengane, kabeh kuwi saka karsaning Pangeran.
25. Manungsa iku saka dating Pangeran, mula uga darbe sipating Pangeran.
26. Pangeran iku ora ana sing padha, mula aja nggambar-nggambarake wujuding Pangeran.
27. Pangeran iku kuwasa tanpa piranti, mula saka kuwi aja darbe pengira yen manungsa iku bisa dadi wakiling Pangeran.
28. Pangeran iku kuwasa, dene manungsa iku bisa.
29. Pangeran iku bisa ngowahi kahanan apa wae tan kena kinaya ngapa.
30. Pangeran bisa ngrusak kahanan kang wis ora diperlokake, lan bisa gawe kahanan anyar kang diperlokake.
31. Watu kayu iku darbe dating Pangeran, nanging dudu Pangeran.
32. Manungsa iku bisa kadunungan dating Pangeran, nanging aja darbe pangira yen manungsa mau bisa diarani Pangeran.
33. Titah alus lan titah kasat mata iku kabeh saka Pangeran, mula aja nyembah titah alus nanging aja ngina titah alus.
34. Samubarang kang katon iki kelebu titah kang kasat mata, dene liyane kalebu titah alus.
35. Pangeran iku menangake manungsa senajan kaya ngapa.
36. Pangeran maringi kawruh marang manungsa bab anane titah alus mau.
37. Titah alus iku ora bisa dadi manungsa lamun manungsa dhewe ora darba panyuwun marang Pangeran supaya titah alus mau ngejawantah.
38. Sing sapa wani ngowahi kahanan kang lagi ana, iku dudu sadhengah wong, nanging minangka utusaning Pangeran.
39. Sing sapa gelem nglakoni kebecikan lan uga gelem lelaku, ing tembe bakal tanpa kanugrahaning Pangeran.
40. Sing sapa durung ngerti lamun piyandel iku kanggo pathokaning urip, iku sejatine durung ngerti lamun ana ing donya iki ana sing ngatur.
41. Sakabehing ngelmu iku asale saka Pangeran kang Mahakuwasa.
42. Sing sapa mikani anane Pangeran, kalebu urip kang sampurna.